نگاهی به برترین پوستر های فیلم جشنوارۀ فجر - وبلاگ نخبگان

به گزارش وبلاگ نخبگان، یک پوستر فیلم خوب معمولا دو ویژگی اصلی دارد؛ اولاً به لحاظ بصری چشمگیر و مجذوب کننده است و ثانیاً به نحوی هنرمندانه، مضمون فیلم یا فضای احساسی آن را به مخاطب القاء می نماید.

به گزارش وبلاگ نخبگان؛ در بین پوستر های فیلم هایی که در جشنوارۀ فجر سال جاری به نمایش درآمدند چند پوستر بود که هم جلوۀ قابل توجه و نسبتا خلاقانه ای داشتند و هم ارتباطشان با مضمون فیلم قوی و هنرمندانه بود. در اینجا شش پوستر را به عنوان برترین پوستر های سال جاری انتخاب نموده ایم و توضیحاتی دربارۀ ارزش هنری هر کدام از آن ها ارائه نموده ایم.

1. بی رویا

پوستر فیلم بی رویا اثر خیلی درخشان و خلاقانه ای نیست، اما از جهاتی قابلیت این را دارد که بین برترین پوستر های فیلم سال جاری باشد. این فیلم فضایی روانشناختی و نسبتا سوررئال دارد و رنگ بندی فضای پوستر خیلی خوب این مضمون را منتقل می نماید. ادغام رنگ های ملایم آبی و قرمز به صورتی است که تشخیص مرز بین آن ها را کاملا ناممکن نموده و همین حالت درهم فرورفتگی و ادغام رنگ ها فکر را به سمت ادغام بیداری و رویا سوق می دهد؛ یعنی همان چیزی که قرار است در خود فیلم اتفاق بیافتد.

ترکیب تصویر دو بازیگر زن هم این احساس را تشدید می نماید. ضمن اینکه بسته بودن چشم یکی از بازیگران و باز بودن چشم دیگری هم تاکید دوباره ای بر ترکیب فضا های واقعی و فکری است. نکتۀ منفی اثر این است که تصویر چهرۀ بازیگر مرد تا حدی با فضای کلی پوستر ناهمخوان است و با حضور نسبتا برجسته ای که در پیش زمینۀ تصویر دارد دوگانگی حاکم بر فضای طرح را به هم ریخته است.

2. شب طلایی

پوستر فیلم شب طلایی صرف نظر از مضمون فیلم، به خودی خود اثر جالب توجهی است. اولا با اینکه طیف خیلی محدودی از رنگ ها در تصویر استفاده شده اند، اما کلیت تصویر به لحاظ بصری گیرا و مجذوب کننده است و این بیشتر از هر چیز به خاطر جلوه ای است که استفادۀ مناسب از رنگ طلایی روی پس زمینۀ خاکستری ایجاد نموده است.

اما غیر از این، مضمون این پوستر هم تأمل برانگیز هست. ترک هایی را در تصویر می بینیم که روی آن ها چسب خورده است. با توجه به پس زمینۀ کلی تصویر که یک مستطیل طلایی است، می گردد طرح پوستر را طرحی از یک عکس قدیمی دانست که پارگی هایش با چسب به هم چسبانده شده اند. اما در عین حال وقتی به خود ترک ها دقت می کنیم در برخی جا ها بیش از آنکه شبیه پارگی کاغذ عکس باشند شبیه ترک دیوار به نظر می رسند و از این جهت سعی در چسباندن آن ها با چسب کاری بی فایده و مضحک جلوه می نماید. به اضافۀ اینکه تصویر گیاهی که در پیش زمینۀ تصویر واقع شده است طوری طراحی شده که انگار ریشه اش در دل همان عکس پس زمینه است، ولی برگ هایش به نحوی برجسته در پیش زمینۀ تصویر قرار دارند.

این رفت و برگشت بین ترک دیوار و پارگی عکس و ابهامی که در تشخیص ارتباط لایه های مختلف تصویر وجود دارد، فکر را با طرح پوستر درگیر می نماید و از این جهت می گردد گفت که این پوستر اثری قابل تامل و پیچیده است.

3. برف آخر

طبق آنچه در خلاصۀ داستان این فیلم می خوانیم، داستان آن دربارۀ مردی است که در منطقه ای برفی و کوهستانی به دامپزشکی مشغول است و شب ها به شکار گرگ می رود. وقتی کلمات برف و شکار را در کنار هم می شنویم، اگر با تاریخ هنر آشنایی داشته باشیم، حتما به یاد نقاشی معروف شکارچیان در برف پیتر بروگل (Pieter Bruegel the Elder) می افتیم. از قضا پوستر فیلم برف آخر هم بی شباهت به این نقاشی نیست.

تصویر سیاه پیکره های انسانی که از دور در پس زمینۀ سفید برفی به چشم می خورند این دو تصویر را به هم شبیه نموده و با توجه به اینکه بین آن ها اشتراکی از جهت مضمون شکار در برف هم وجود دارد می گردد حدس زد که شباهت تصویر طرح پوستر با نقاشی بروگل بدون تعمد هم نبوده (تصویر قسمتی از نقاشی شکارچیان در برف را در زیر ملاحظه می کنید).

در هر صورت چه تعمداً و چه بدون عمد، این اشارۀ ظریف و هنرمندانه به تاریخ هنر بسیار جالب توجه و ستودنی است. ضمن اینکه صرف نظر از این مورد، طرح خود پوستر هم منسجم، ساده و در عین حال زیبا و مجذوب کننده است. فرم مثلث مانندی که از بالای نوشتۀ عنوان فیلم آغاز می گردد و تا پایین تصویر ادامه دارد نیز انسجام بصری طرح را بیشتر نموده است.

4. بدون قرار قبلی

پوستر فیلم بدون قرار قبلی بسیار ساده است، اما به اندازۀ سادگیش زیبا و معنی دار هم هست. داستان این فیلم دربارۀ نوعی تولد دوباره است و ماجرای بازگشت مردی غربت نشین به وطن را روایت می نماید که این سفر برای او تجربۀ نوعی رستگاری را به همراه دارد. اولین نکتۀ درخشان طرح رنگ سبزآبی زیبایی است که هم در طرح نوشتار عنوان فیلم حضور دارد، هم در نور بالای تصویر و هم با ظرافتی ستودنی در قسمت هایی از روسری و لباس زن به چشم می خورد.

نور بالای تصویر که پیشانی و چشم های زن را هم احاطه نموده، در ترکیب با نگاه زن که گویی به دوردست دوخته شده، احساسی از یک طلوع سبز و یک افق روشن همراه با رستگاری را به بیننده منتقل می نماید. احساس یک آرامش امیدوارانه به نحوی تاثیرگذار در طرح پوستر وجود دارد و انطباق این احساس با مضمون فیلم، پوستر را به یک اثر برجسته و قابل ستایش تبدیل می نماید.

5. دستۀ دختران

این پوستر هر چیزی را که پوستر یک فیلم جنگی باید داشته باشد دارد؛ فیلمی که قرار است مقاومت در سخت ترین شرایط را به تصویر بکشد. پس زمینۀ تصویر با دود و انفجاری که به تصویر کشیده، فضایی کاملا پرهیاهو و جنگی دارد. اما درخشش پوستر در حالت بدن بازیگری است که در پیش زمینۀ تصویر واقع شده است. پای چپ زن در زیر یک جعبۀ مهمات گیر نموده و باعث شده در حالتی کاملاً بی تعادل قرار بگیرد که انتظار زمین خوردن را در بیننده ایجاد می نماید. اما وقتی به پای راست او نگاه می کنیم در حالتی کاملا پایدار واقع شده است که احساس برخاستن دوباره را به ما می دهد. چهرۀ زن پر از رنج و درد است، ولی انگشتان دست راستش چنان محکم به اسلحه ای که عمود نگه داشته شده چسبیده اند که فکر می کنیم او با این اراده هرگز کم نخواهد آورد.

به تعبیر دیگر وقتی به این پوستر نگاه می کنیم می توانیم چند دقیقه به نقاط مختلف آن خیره شویم و به این فکر کنیم که این زن دارد زمین می خورد یا نه؟ به نظر می رسد تصویر به ما می گوید که همه چیز برای زمین خوردن مهیاست، اما اراده ای در وجود این آدم هست که او را نگه می دارد. این پوستر طرحی عالی برای مضمون مقاومت است؛ بویژه مقاومتی که زنان در آن چهره های اصلی هستند.

6. بی مادر

پوستر فیلم بی مادر به خودی خودش یک اثر هنری است. حتی اگر نام فیلم را نمی دانستیم این تصویر به وضوح مفهوم مادرانگی را به فکر ما می آورد. تضاد میان پس زمینۀ سیاه و رنگ گرم پیش زمینه، گرمای محبت مادرانه را شبیه به یک شعلۀ آتش در دل تاریکی به تصویر کشیده است. همه چیز در این تصویر به صمیمانه شدن و گرم شدن آن یاری نموده است. بدن عریان کودک نهایت نزدیکی او به مادر را منتقل می نماید. حالت قرار گرفتن دست کودک روی شانۀ زن به نحوی است که گویی کاملا متکی به اوست؛ در طرف مقابل، دست زن به حمایت گرانه ترین شکل ممکن روی کمر کودک قرار گرفته است.

حالت آرنج زن و کودک شبیه به هم است به طوری که انگار کودک کاملا در محیط وجود مادر جا گرفته و در احاطۀ حضور اوست. سر کودک هم پشت سر مادر قرار گرفته و احساس پوشیده شدن و جذب کامل او در حضور مادر را تقویت می نماید. حالت خمیدۀ سر مادر هم به اضافۀ نوری که تقریبا از رو به رو به او تابیده، ما را به یاد نقاشی های مذهبی از چهرۀ مریم مقدس می اندازد؛ تداعی ای که کاملاً با مضمون طرح همخوان است. این طرح از هر جهت فوق العاده است و در عین سادگی، خلاقانه، تاثیرگذار و با معنا است.