موسیقی مازندران ریشه در دوره ساسانی دارد - وبلاگ نخبگان

به گزارش وبلاگ نخبگان، تهران (پانا) - یک پژوهشگر موسیقی اقوام معتقد است که آثار باستانی به دست آمده در منطقه مازندران ثابت می نماید که موسیقیِ مازندران قدمتش به دوران ساسانیان برمی شود.

به گزارش ایسنا، عبدالرضا مجدی در برنامه اینجا چراغی روشن است که از شبکه رادیویی گفت وگو پخش می شود، ابتدا به تشریحِ قدمت و پیشینه باستانی خطه شمال کشور پرداخت و گفت: بعضی تپه های باستانی در گرگان، ما را به هزاره چهارم می برد که به 6 هزار سال پیش باز می شود. در این نقطه رابطه ای قدیمی میان سمنان و مازندران می یابیم و در نواحیِ گوناگون و ادوار مختلف، نمایانگرِ هزاره ای کهن است. ترنگ تپه باستانی گرگان مُبَین وجود بازی های آئینی در گذشته است و از دیگر سو به شمال خراسان می رسیم که ارتباطی با ماوراء النهر داشته و از دیگر سو، با گیلان در تماس است.

مجدی تاکید نمود: شمال کشور از دیگر سو با نواحیِ شمال تهران مرتبط است و از این رو می توان گفت با یک فرهنگ و اثری طبیعی رو به رو هستیم که به هزاره های قبل از میلاد باز می شود و ما آن را به عنوان سافلِ خاکستری می شناسیم و نشانه های آن در شمیرانات و تپه قیطریه نمود دارد. از این روست که این نقطه از تهران، با مازندران قرابتِ بسیار زیادی دارد که نشان دهنده قدمتِ این منطقه ها است. از طرفی می دانیم که در آن روزگاران ساز حتما وجود داشته و کرنای پوست درختی که در مازندران ساخته می شود، همچنان قدمتی مشخص و مشخص پیدا ننموده است.

این پژوهشگر گفت: همان گونه که موسیقی در گیلان و رشت رواج داشته و موزیسین های این خطه در دربار شاه حضور می یافتند، امکان ندارد که موسیقی در مازندران وجود نداشته باشد. در این جا بشقابی از جنس نقره در دست است که متعلق به ساری بوده و چهار نوازنده را نشان می دهد و به دوره ساسانی باز می شود. لذا اگر تاریخِ این خطه را جستجو کنیم، شواهدی از موسیقیِ درباری متعلق به دوره ساسانیان را کشف می کنیم.

به گفته مجدی طیف موسیقایی مازندران از آذربایجان و تالش شروع شده که حتی تعاملاتی با اقوام کرد و بلوچ داشته و این فرایند به غرب مازندران می رسد که تعاملی با شرق گیلان دارد. در ادامه به موسیقی مرکز مازندران می رسیم که برآیند موسیقیِ اصیلِ مازنی است و تا شرق ادامه یافته و با غربِ خراسان و ترکمن صحرا و گلستان پیوند می خورد.

نغمه شالیکارهای شمال

در ادامه برنامه رضا دیوسالار با اشاره به قطعه ای که جز اثرات ماندگار زنده یاد فیوض زاده است، گفت: این کار متشکل از سرنا و دهل است که در موسیقی مراسمی (مربوط به مراسم های مختلف مانند عروسی ها و...) مازندران کاربرد داشته است. ملودی این کار، پیش نوازی یا پیش نمازی بوده است؛ به گونه ای که وقتی در گذشته قصد برپایی عروسی ها را در دهکده و روستاها داشتند، با این نغمات، قبل از اذانِ مغرب آبادی (اهالی روستا) را خبر می کردند.

وی اضافه نمود: پس از به صدا درآمدنِ بانگِ اذان مغرب اندکی سکوت می شد و با به جا آوردن فریضه نماز، ادامه عروسی را پیش می گرفتند. زندگی دامپروری و کشاورزی و به طور کلی کاشت، داشت و برداشت، همیشه با موسیقی و ساز همراه بوده است. در این بین وجود ساز و سرود در خطه مازندران اثبات شده است و در این حوزه دانش بسیار داشتند و گروه های سرودشان حکایت از نوعی نظام مندی دارد.

دیوسالار تاکید نمود: در عین حال 80 درصدِ زندگیِ امروز در خطه مازندران برآمده از موسیقی و سروده های گذشته است. زندگی دامپروری شامل کوچ دام از ییلاق به قشلاق بوده و در بعضی نقاط جلوه ای دیگر داشته و این سبکِ معیشتی با ساز همراه بوده است.

وی ادامه داد: حتی در حوزه کشاورزی، گاه به میزان یک فرد کشاورز برای یک نوازنده دستمزد مشخص می کردند تا شالیکاران به وَجد آمده و سختی کار را فراموش نمایند. اگر خوش نشینان نقاط ویلاییِ مازندران و نوعِ خاصی از موسیقی که این طیف ایجاد می نمایند را نادیده بگیریم، فرهنگ موسیقیِ کوچ هنوز هم در مازندران دیده می شود.

این پژوهشگر گفت: هرچند کشاورزی از دِرو به برداشتِ مکانیزه بدل شده است، اما موسیقی از گذشته بوده و هست و هم اینک جوانان و نوجوانان، بی آنکه گاو دوشیده باشند و چوپانی نموده باشند، به سازهای کهنِ این خطه علاقمند هستند. جوانان مازنی این ساز و نغمه ها را فرا می گیرند و از رپرتوارها به شکلی خوب در ارکستر استفاده و اقدام به سازبندی می نمایند.

این نوازنده و مدرس موسیقی در مصاحبه با رادیو گفت وگو، مراسم آیینی، شادمانه ها، دلنوازی و نواختن برای گوسفندان را جزئی از آدابِ موسیقیایی مازندرانی دانست که همچنان زنده و پویاست و به کار گرفته می شود.