قلعه دختر فیروزآباد؛ قلعه ای که تاریخ را زنده نگاه داشته - وبلاگ نخبگان

به گزارش وبلاگ نخبگان، قلعه ها شاهد عینی اتفاقات تلخ وشیرین امپراتوری ها بوده اند، چه جنگ ها و مردن هایی که به چشم شان ندیده اند. امروز قصد دارم با حضور گرم تک تک شما عزیزان به پای داستان ظهور قلعه دختر فیروزآباد شیراز بنشینیم. قلعه ای که با گذشت قرن ها و زلزله های پی در پی همچنان در برابر نامهربانی ها راسخ مانده تا عظمت و شکوه اش را به رخ بازماندگان تاریخ بکشد.

البته قلعه فیروزآباد با سن وسال بالایی که دارد، بعضی از قسمت هایش به یاری داربست سرپا ماند، درست مانند زمانی که با کهولت سن دست به دامن عصا می شویم. همین طور که چشمان تان گرم خواندن است، با چوب جادویی ام شما را به عصر اشکانیان و ساسانیان می برم تا همراه با مجله گردشگری وبلاگ نخبگان با دژ مستحکم ساسانیان آشنا شویم.

قلعه فیروزآباد کجاست؟

استان فارس، بعد از فرودگاه شیراز، کیلومتر 99 جاده شیراز- فیروزآباد

بخش های مختلف قلعه فیروزآباد چیست؟

قلعه دختر از سه طبقه متوالی تشکیل شده، طبقه اول آن مربوط به دیده بانی و محافظان، طبقه دوم مربوط به حیاط مرکزی، تالار، ایوان و اتاق ها است و طبقه سوم سرای پادشاه بود. بعلاوه در کنار قلعه دختر فیروزآباد یک حمامک وجود دارد که افراد سلطنتی از آن استفاده می نمایند.

برترین زمان بازدید از قلعه فیروزآباد چه وقت است؟

همه فصول برای سفر به شیراز خوب هستند، ولی فصل بهار بازدید از قلعه فیروزآباد لذت بیشتری دارد.

داستان ظهور قلعه دختر فیروزآباد

قلعه ها همواره نقش دفاعی را در هر منطقه ایفا می کردند؛ قلعه دختر فیروزآباد هم از این قائده مستثنی نبود و قصد داشت در آن دوره یکی از با عظمت ترین و قامت بلندان سرزمین آریایی ها باشد. در دوران ساسانی بر بلندای کوه شمالی فیروزآباد، قلعه ای بزرگ الجثه از طریق اردشیر بابکان در بین سال های 224 تا 241 میلادی ساخته شد. هدف از ساخت این قلعه ها را بدون شک می دانید؛ قلعه دختر فیروزآباد برای محافظت از شهر و دفاع در مقابل حمله دشمن، یعنی اردوان پنجم آخرین پادشاه اشکانی همانند کوهی راسخ در این منطقه بنا گشت.

این روزها دیگر این قلعه از جاهای تماشای شیراز شده است.

چیزی که در تصویر می بینید، شاید به نظرتان کوچک دیده گردد، ولی با تماشا این قلعه از نزدیک حتما شاخ در می آورید. قلعه دختر در یکی از فلات کوهستانی شیراز که سه طرف آن محاصره تنگه است، از طریق خبره ترین معماران آن دوره بنا شد. از سوال هایی که فکر بسیاری از گردشگران را به خود مشغول نموده، این است که چرا به این دژ، قلعه دختر می گویند؟ این کاخ ساسانی هم مسکونی - سلطنتی بود و هم قلعه نظامی.

از آن جایی که این قلعه برا همگان دست نیافتنی بود، به علت تسخیرناپذیری (صعب العبوربودن راه دژ) قلعه دختر نام گرفت. اگرچه الهه آب ها، یعنی آناهیتا در ساخت قلعه های ایران باستان نقش اسطوره ای بزرگ را داشته و بیشتر قلعه ها هم با نام دختر نام گذاری شده اند.

قلعه فیروزآباد هزاروهفتصدواندی ساله

به بزرگی قلعه دختر فیروزآباد زمانی پی خواهید برد که از نزدیک عظمت چشم گیر و شکوه قلعه را به چشم ببینید. الحق ضرب المثل شنیدن کی بود مانند تماشا مصداق این سازه است و تا قدم های مبارک تان جای جای قلعه را طی نکند، شاید عظمت قلعه فیروزآباد را دست کم بگیرید.

گرچه امروز قلعه دختر مانند روزهای پرفروغ و غرور جوانی اش قلعه ای مستحکم نیست، ولی گذشت زمان چیزی از شکوه این سازه کم ننموده است. هر زمان راهسپار شهر شیراز شدید، پیشنهاد می کنم اگر دوست دار جاهای تاریخی شیراز هستید، از قلعه فیروزآباد بازدید کنید. این جاذبه تاریخی در تاریخ 12 اسفند سال 1315 به ثبت یکی از آثار ملی عایدی. در سال 2018 قلعه فیروزآباد شیراز در لیست میراث جهانی یونسکو نهاده شد؛ عقیده دارم، سازمان یونسکو خیلی دیر دست به کار شده و در حقیقت کم لطفی بزرگی به قلعه نموده است.

بخش های مختلف قلعه فیروز آباد

مجذوب کننده ترین قسمت از قلعه فیروزآباد توضیح زیبایی هایش است، گرچه کلمات در برابر وصف بزرگی و جلال قلعه دختر بسیار عاجز هستند. این قلعه از بخش های متعددی از لاشه سنگ، گچ دست کوب و ملاط ساروج ساخته شده است.

که طبیعتا هر کدام کاربری مخصوص به خودش را دارد. خودتان را برای یک تاریخ گردی از جنس روزهای اشکانی و ساسانی آماده کنید تا از این قافله تاریخی عقب نمانید.

مجذوب کنندهیت کم نظیر معماری قلعه

قلعه دختر از سه طبقه متوالی در 2300 مترمربع مساحت، بنا شده که با برج پلکانی به یکدیگر وصل هستند. در طبقه اول یا همان برج نگهبانی، برج هایی در جهات مختلف قلعه قرار داشت که با روزنه های مخصوصی که داشتند، امکان نگهبانی و تیراندازی از داخل به خارج قلعه فیروزآباد را فراهم می کردند. علاوه بر این یک آب انبار و دو حلقه چاه مخفی از ته دل کوه تا عمق رودخانه حفاری شده بود. باورکردنی نیست، در آن دوران چه سازه های حیرت انگیزی ساخته می شد، آن هم با کم ترین تجهیزات ساخت وساز.

طبقه دوم از حیاط مرکزی و تالاری بزرگ تشکیل می شد؛ این طبقه از قلعه دختر محل استراحت نگهبانان و محافظان و بخشی از این طبقه محل پذیرایی و اقامت از مهمانان بود. از شکوه طبقه سوم برایتان نگویم که گل سرسبد قلعه دختر فیروزآباد محسوب می شد. سرای شاهی با گنبدی پوشانده شده بود که هر کسی اجازه رفتن به طبقه سوم را نداشت. متاسفانه بر اثر زلزله های مکرر و گذشت زمان، بنای گنبد تخریب شده است.

حیاط قلعه دختر

همان طور که انتظار می رود، در سکوی میانی کاخ یک حیاط مرکزی است. می توان گفت این حیاط میعادگاه تالارهایی که در اطراف حیاط قرار دارند، محسوب می شد. سقف تالارها با استفاده از طاق های ضربی که یکی از قدیمی ترین سقف های رایج در ایران باستان است، از طریق هنر دست معماران ساخته شد.

از میان این تالارها، بعضی از آن ها دارای سکوهای جانبی کوتاه و تعدادی دیگر از سکوهای تالارها با استفاده از راه پله قابل دسترسی بودند. یک زمانی در یکی از این اتاق ها غذاهای اصیل ایرانی پخت وپز می شد و عطروبوی غذاها در حیاط مرکزی می پیچید. از چشم نوازترین معماری این حیاط (ضلع خاوری)، یک سکوی بلندی است که از میان آن راه پله ای با طاق های بسته تزیین شده و به سوی بالاترین سطح کاخ قلعه (سکوی سوم) می رسد.

حمامک قلعه فیروزآباد

در جوار دیوار شرقی قلعه دختر حمامی وجود دارد که به ان حمامک می گویند. شاید باورتان نگردد، دمای هوا در این حمام در هر دو فصل زمستان و تابستان 30 درجه است و هوای مطبوع غار باعث می شد، پای پادشاه و افراد سلطنتی برای حمام به داخل غار یا همان حمامک باز گردد. با توجه به آهکی بودن غار، آثار زیادی داخل غار از آن دوران مشاهده نمی گردد که علت آن می تواند تغییر شکل غارهای آهکی باشد.

معماری مدرن گنبد قلعه دختر

اگر از نمای بالا به قلعه دختر نگاه کنید، متوجه شکل مستطیلی آن می شوید که بر بلندای قلعه یک گنبد بزرگ هلالی شکل روی یک اتاق بزرگ ساخته شده است. این اتاق همان سرای شاهی بود که از تزییات خاص آن دوره در معماری اش بی نصیب نمانده است.

اتاقی که گنبد روی آن بنا قرار گرفته است، به شکل مربع بوده که در بالاترین قسمت از قلعه جای گرفته است. با اینکه معماران رومی مشکل قراردادن سقف های هلالی بر روی بنای چهارکنج را رفع نموده بودند و گوشه ها را با جلوآوردن تدریجی سنگ ها یا آجرها به برترین شکل می ساختند، اما در ساخت این گنبد شیوه جدیدی از تکنیک های معماری به کار رفت که نظیر آن فقط قلعه دختر فیروزآباد بود.

این تکنیک شگفت انگیز استفاده از سکنج (سه کنج) در گوشه ها بود که برای ساخت گنبد از این روش استفاده شد. از دیگر نام های سکنج که به احتمال زیاد به گوش تاریخ گردان خورده، گوشواره یا فیلگوش است.

قلعه دختر از لاشه سنگ، گچ دست کوب و ملاط ساروج به دنیا آمد. در این قلعه یک تالار 14 مترمربعی وجود دارد که ارتفاع آن 18 مترمربع است!

برترین زمان بازدید از قلعه چه وقت است؟

همه ایرانی ها می دانند، استان فارس از خوش آب وهواترین استان های کشور است. فرقی نمی کند چه فصلی از سال قصد سفر به شیراز داشته باشید، هر موقع به شیراز بروید از طبیعت بکر و جاهای تماشای شیراز نهایت لذت را می برید.

اگر بخواهم به طور کلی برترین زمان بازدید از قلعه را برایتان بگویم، بهتر است فصل بهار از قلعه دختر بازدید کنید. چراکه در فصل پاییز و زمستان هوا در این منطقه به علت موقعیت کوهستانی بسیار سرد است و شاید برایتان خوشایند نباشد.

قلعه فیروزآباد کجاست؟

من راستا دسترسی را از شهر شیراز آغاز می کنم، در صورتی که از استان های دیگری می خواهید به قلعه فیروزآباد بروید، ابتدا با استفاده از نقشه یا افراد بومی در بین راه خودتان را به شیراز برسانید. بعد از اینکه به شیراز رسیدید، راستا فرودگاه شیراز را در پیش بگیرید؛ بعد از ردکردن فرودگاه به روستای فسا می رسید، سپس از آن جا به سمت کوار تغییر راستا دهید. از کوار باید 90 کیلومتر رانندگی کنید تا به منطقه ای بکر و بهشتی از سرزمین شیراز برسید.

قلعه دختر فیروزآباد روی گوگل مپ

راستا دسترسی به قلعه چگونه است؟

وقتی نام از طبیعت شیرازبه زبان می آورم، طرف حساب تان فقط چندتا درخت نیست! اینجا شاهد دشت های سرسبزی هستید که با کوه های بلند احاطه شده اند. سد و تونل از دیگر جاذبه های نزدیک به قلعه فیروزآباد به شمار می فرایند که در این راستا از آن ها عبور می کنید.

بعد از گذر از تونل دره تنگ آب، پس از عبور از یک پیچ تند به ایستگاه تله کابین می رسید. اتومبیل تان را می توانید کنار ایستگاه که در نزدیکی سرویس بهداشتی است، پارک کنید. اگر به دوروبرتان نگاهی بیاندازید، قلعه دختر فیروزآباد را می بینید که همانند سنگ عقیق زیر نور خورشید می درخشد. همین موقع است که دل تان برای رفتن به قلعه پر می زند و دوست دارید که با استفاده از تله کابین به قلعه برسید.

اگر بخت با شما یار باشد، تله کابین فیروزآباد باز است؛ باید بگویم، اگر فصل کم مسافر به این منطقه بروید، اغلب اوقات با درب بسته ایستگاه تله کابین روبه رو می شوید. اگر به هر علتی با تله کابین به سمت قلعه نمی روید، خودتان را برای پیمودن راستا هیجان انگیز قلعه دختر آماده کنید.

شیب صخره ای که به قلعه منتهی می گردد، باعث شده تا راستا دسترسی در سه سطح ساخته گردد. بعد از بالارفتن از پله های مارپیچ پلکانی به حیاط اصلی (حیاط مرکزی) می رسید.

با رفتن به قلعه با یک تیر دو نشان بزنید…

به قلعه فیروزآباد شیراز بروید، ولی بدون ملاقات از مشهورترین و کهن ترین جای تماشای که در نزدیکی قلعه است، فیروزآباد را ترک کنید، به خودتان کم لطفی بزرگی نموده اید. روبه روی قلعه دختر در پایین کوه، سمت راست رودخانه تنگاب به سمت راستا فیروزآباد بروید. در این منطقه نقش برجسته ای در ارتفاع 14 متری از کف رودخانه، حجاری (سنگ تراشی) شده که در میان اهالی منطقه به نقش رستم تنگاب معروفیت دارد.

این نقش تاریخی دومین نگاره اردشیر ساسانی در فیروزآباد است. بعد از تماشا این جاذبه تاریخی می توانید به دیارتان برگشت. خرسند می شوم بعد از رفتن به قلعه دختر تجربه این تاریخ گردی را با کاربران وبلاگ نخبگان به اشتراک بگذارید.