رنجِ گنجِ خراسان جنوبی - وبلاگ نخبگان

به گزارش وبلاگ نخبگان، خبرنگاران/خراسان جنوبی خراسان جنوبی تنها زرشک بی دانه دنیا را فراوری می نماید؛ اما چه سود که حتی نمی تواند آن را براساس استانداردهای بین المللی خشک کند و یا خود سهمی در مشخص قیمت داشته باشد.

تنها زرشک بی دانه جهان در خراسان جنوبی تولید می گردد؛ زرشکی که گاهی زخم خار مسائلش بیش از سودی است که می برند اما عشق به تولید هیچگاه کشاورزان را از کار دور نمی نماید؛ عشقی که اگر نبود حال به جای بوته های زرشک که چندان سودی هم برای کشاورز ندارد، درختان دیگری رشد نموده بود.

به گزارش وبلاگ نخبگان،زرشک محصول استراتژیک خراسان جنوبی است. 98 درصد از زرشک کشور در این منطقه تولید می گردد. سطح زیر کشت زرشک در استان 18 هزار و 600 هکتار بوده است. پیش بینی می گردد 22 هزار و 30 تن زرشک بی دانه خشک از قطب تولید این محصول در جهان برداشت گردد. صادرات محصولات استراتژیک این منطقه می تواند نقش بسزایی در توسعه اقتصاد آن داشته باشد.

اکنون زرشک در بارگاه ها اندوخته شده و نه تنها زرشک کار نمی تواند آن را با قیمت حداقلی بفروشد که حتی کشورهای دیگری که سال های گذشته خریدارش بودند، اکنون این زرشک با این کیفیت را قبول ندارند و این زخمی بر دل کشاورز زرشک شده است.

حقیقت این است که زندگی برای کشاورز زرشک کار سخت می گذرد؛ آنقدر سخت که حتی خود دستی در قیمت گذاری ندارد و یا حتی نمی تواند هزینه کارگرانش را از آن تامین کند. زرشکی که در جهان بی نظیر است نباید حال و روزش این باشد.

چرا کنترل و معین قیمت در دست خودمان نباشد؟

حسین براتی، کشاورز و عضو کنسرسیوم زرشک خراسان جنوبی به وبلاگ نخبگان گفت: زرشک ها از سالی که کرونا شیوع پیدا کرد بازار مناسبی ندارد و در انبارهایمان خاک می خورد.

وی با بیان اینکه سال گذشته مصوباتی برای خرید زرشک و تولید انجام شد اما متأسفانه تا کنون خروجی مطلوبی نداشته است، افزود: حمایتی از کشاورزان در حوزه تولید محصول ارگانیک و با کیفیت نشده است.

براتی پرسید: چرا ما زرشک بی دانه جهان را تولید کنیم اما دیگر استان ها و یا دیگر کشورها برای ما معین نمایندده قیمت باشند؛ چرا ما خود قیمت را براساس هزینه ها و تورم سالانه معین نکنیم؟

صادرات صفر

احسان بیکی، عضو کنسرسیوم زرشک و نماینده کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی نیز اظهار کرد: حجم صادرات زرشک کشور در مقابل مقدار تولید استان تقریبا صفر است و این یک مشکل بزرگ است که ما نتوانسته ایم رضایت کشورها را جلب کنیم.

وی افزود: با توجه به شرایط کم آبی کشاورزان از سمت تولید محصولات زراعی به سمت محصولات باغی روی آورده اند و سطح زیر کشت زرشک افزایش پیدا نموده و در سال های آینده تولید به شدت افزایش خواهد داشت در حالی که هنوز زرشک های سال های گذشته بر روی دست کشاورز مانده است پس چرا برنامه نداریم؟.

وی با اشاره به اینکه ساخت مجموعه های نو تولید زرشک اشتباهی بزرگ است، بیان نمود: بهتر است ابتدا واحدهای موجود را احیا و محصولاتشان را بروز رسانی کنیم.

بیکی با بیان اینکه در بیرجند بیش از 30 واحد بسته بندی زرشک داریم اما تمام واحدها تعطیل هستند، توضیح داد: ایجاد تشکلی قوی مرهم بسیاری از مسائل خواهد بود.

نماینده کمیسیون کشاورزی اتاق با بیان اینکه اکنون حدود 1500 تن زرشک از سال 98 در سردخانه ها موجود است، افزود: همکاری و هماهنگی بین بخش های خصوصی و دولت ضروری است.

پیش احتیاج بین المللی شدن زرشک

سبحان مصطفایی، نماینده خوشه زرشک و عناب خراسان جنوبی نیز چندی پیش در جلسه مشترک کمیته کارشناسی شورای تبادل نظر و کنسرسیوم زرشک استان که در اتاق بازرگانی بیرجند برگزار گردید، بیان نمود: برنامه ما در خوشه خشکبار با هماهنگی سازمان صمت، فرآوری است و سازمان ها و متولیان استان توانمندی خود به خصوص در زمینه بودجه را برای حل مسائل صادرات و تولید زرشک پای کار بیاورند.

وی با بیان اینکه در حال حاضر بهره وری مشکل استان نیست، بیان نمود: بارها مسائل صادرات، قیمت، برندینگ و تولید زرشک در جلسات مطرح شده است، اما برنامه ریزی لازم وجود ندارد.

وی با بیان اینکه مشکل فروش مقدار تولید فعلی زرشک استان را داریم و افزایش بهره وری مسائل را افزایش خواهد داد، اظهار کرد: تولید در اولویت است و اگر بتوانیم بخشی از زرشک استان را تولید کنیم این حجم از مسائل را نخواهیم داشت.

وی با بیان اینکه حل مسائل استان در گرو این است که سازمان ها به طور شفاف توانایی های خود را روی میز بگذارند، گفت: هیئت تجاری از ارمنستان اواخر مهرماه به استان دعوت شده و این اشتیاق را داشتند که زرشک را از نزدیک در استان ببینند تا ساختار حمل و نقل آن را پیش بینی نمایند، امت ما این ظرفیت ها را نمی بینیم؛ باور کنیم پیش احتیاج بین المللی شدن زرشک این است که محصولی با کیفیت و استانداردهای کشورهای هدف برای ارائه داشته باشیم.

دولت زرشک را نمی بیند

وحید ضیائیان احمدی، مدیر تعاون روستایی خراسان جنوبی گفت: طبق آمار جهاد کشاورزی استان، سال جاری میانه برداشت زرشک 22 هزار تن زرشک خشک معادل 110 هزار تن زرشک تر بوده، که این اعداد بر اساس محاسبه مقدار برداشت در هکتار بوده است.

وی اظهار کرد: صنعت زرشک همچون یک شمشیر دولبه است و اولین لبه این تیزی برنده به سمت ماست، یعنی مشکل ما است و باید نسبت به حل آن تدابیری اندیشیده و سپس به حالت اجرایی درآید.

وی ادامه داد: باوجود اینکه 95 درصد زرشک کشور را استان خراسان جنوبی تامین می نماید و فقط دربرگیرنده یک استان است، دولت کمتر در این حوزه ورود پیدا می نماید.

ضیائیان احمدی افزود: 32 محصول در کشور وجود دارد که دولت در صورت احتیاج حمایت می نماید که زرشک جزو محصولاتی که خرید حمایتی یا تضمینی می شوند، نیست، اما لبه دیگر این شمشیر، مقدار عرضه و تقاضا در سیستم بازار است که همین عرضه و تقاضا احتیاجمند ورود بخش های مختلف و آنالیز جنبه های موجود در بازار است.

وی توضیح داد: ایجاد تعامل و هماهنگی بین عوامل و ارگان هایی که مرتبط با این محصول هستند سبب کنترل بازار و توسعه این بخش می گردد، اما با وجود دوندگی های متعدد هنوز تعاملی صورت نگرفته است.

قیمت پرنوسان

وی با اشاره به اینکه قیمت این محصول پر خاصیت در بازار دچار نوسانات است، توضیح داد: دخالت سودجویانی که منافع شخصی خود را معیار بر منافع عام می دانند و با دخالت در این حوزه سبب بی ثباتی، تشویش در قیمت ها می شوند، و همین افراد با خریداری قیمت پایین محصول از کشاورزان، سبب ایجاد مشکل شده اند.

ضیائیان احمدی بیان نمود: علاوه بر این ها محاسبه ها نشان می دهد که هزینه دخل و خرج ها با هم همخوانی ندارد، همین موضوع کشاورزان زرشککار استان را نیز در برگرفته و رضایت مندی مورد نظر حاصل نشده است.

وی با گلایه مندی از عدم تعامل ادامه داد: سال جاری شهرداری تهران که متولی میوه و تره بار میادین تهران است، قیمت گذاری زرشک را پایین تر قرار داده و بین 20 تا 21 هزار تومان برای مصرف نماینده در نظر گرفته است، آن هم در صورتی که از ابتدا تا کنون بین 17 تا 18 هزار تومان محاسبه شده که نشان از عدم تعامل بین دستگاه ها دارد و اینکه تجار منافع کوتاه مدت خود را به منافع بلندمدت ترجیح می دهند.

وی افزود: کشاورزان و تولیدنمایندگان خرده مالک به محض اینکه محصول شان به مرحله برداشت می رسد، می خواهند آن را بفروشند تا بدهی های خود را پرداخت نمایند و تنظیم این محصول در بازار را مشکل تر می نماید، و اینجاست که نبود همکاری و هماهنگی بیداد می نماید.

مدیر تعاون روستایی خراسان جنوبی با بیان اینکه سال گذشته در میادین میوه تره بار تهران، برای عرضه محصول، غرفه گرفتیم، اما به علت مسائل و نبود غرفه های آماده سودهی زیر صفر را به آمارمان افزود، افزود: سال جاری با کسب تجربه بیشتر، با خود عرضه نماینده میادین هماهنگ، زرشک را از کشاورزی خریداری و به صورت دان و شانه ای عرضه کردیم.

وی اظهار کرد: یک مرکز اصلی در بجد بیرجند دایر است و ما این روزها توانایی داریم روزی 10 تن را آماده و به صورت شاخه ارسال کنیم؛ برای دانه زرشک هم در شیراز، با ایجاد همکاری بین دستگاه های مرتبط، دان را با قیمت 18 هزار تومان که حدود 20 هزار تومان عرضه می کنیم و خرید از کشاورزان 8500 تومان رسیده است؛ هر چند قیمت ها نوسان دارد.

با استانداردهای جهانی مطابق نیستیم

ضیائیان احمدی ادامه داد: در سال 1399 با تهیه بروشورها و کتابچه هایی اقدام به معرفی زرشک نموده و آن را با دو زبان فارسی و انگلیسی به تمام نمایندگی های خارج از کشور ارسال کردیم که نتیجه آن جذب خریداران خارجی بود، اما به علت وجود سموم و آلوده بودن محصول زرشک، محموله ها در مرزها معدوم و خسارت زیادی وارد شد. با توجه به اینکه در ایران نمونه گیری انجام شد، اما به علت تفاوت استانداردها و وجود سم و مواد معدنی نتایج خوبی به دست نیامد که این نیز همت مسئولان را می طلبد تا با جایگزین کردم سم های مفید، محصولات سالمی به دست آید.

وی از رسانه ها نیز در خواست کرد تا فرهنگ سازی و اطلاع رسانی درباره زرشک انجام دهند و از انتشار گزارش هایی که موجب موج منفی در بازار می گردد خودداری نمایند.

مدیر تعاون روستایی خراسان جنوبی برای توسعه و پیشرفت محصول زرشک نیز پیشنهادی ارائه داد که یکی از آنها اختصاص تسهیلات و اعتبارات یارانه در راستای یاری به ارتقاء سرمایه در گردش و خرید است؛ بعلاوه تعامل بین تمامی دستگاه ها برای ایجاد هماهنگی نیزاز دیگر پیشنهادات وی بود.

وی با تاکید بر ایجاد ساز و کارها و قوانینی که موجب تقویت صندوق حمایت توسعه بخشی کشاورزی می گردد،گفت: ورود دانشگاه ها و مراکز دانش بنیان برای آنالیز ضایعه مصرف نماینده ها و فرآورده های تولیدی نیز از دیگر پیشنهادات است.

ضیائیان احمدی با اشاره به اینکه کشاورزان با ایجاد بارگاه های خشک و فرآوری زرشک می توانند محصول مرغوب و بهداشتی تولید و عرضه نمایند،یادآور شد: دعوت و جذب سرمایه گذاران این بخش و انتقال مرکز عرضه زرشک از مشهد به مرکز استان برای قیمت گذاری نیز از دیگر راهکارهاست چرا که این استان خراسان جنوبی است که قطب تولید زرشک کشور است؛ تبلیغات، معرفی، فرهنگ سازی و اطلاع رسانی محصول پرخواص زرشک در کشور و خارج از مرزها از دیگر پیشنهادات است.

ضیائیان احمدی اعلام نمود: در دو سال گذشته کرونا ضربه مهلکی وارد کرد، اما سبب شد تا به فکر برنامه هایی باشیم که اگر به مرحله اجرا درآید می تواند بیش از پیش پیشرفت های چشمگیری داشته باشد.

برنامه سالانه نچینیم

وی با بیان اینکه متاسفانه نتوانستیم تعامل خوب را برقرار کنیم و کشاورزان ما منافع کوتاه مدت خود را به منافع بلندمدت خود ترجیح می آیند، افزود: نمونه های ارسالی ما به کشورهایی چون آلمان با استاندارهای آن ها مطابقت ندارد؛ بنابراین از ما خرید نمی نمایند.

ضیائیان احمدی ادامه داد: در شرایط تحریم سموم خود را از چین و هند تهیه می کنیم و این امر باعث آلودگی زرشک می گردد. گاهی ذائقه جهان را در تولید درنظر نمی گیریم و آن را آن گونه که باید معرفی ننموده ایم.

وی با بیان اینکه زرشک سه برابر مرکبات ویتامین c دارد، افزود: نتوانسته ایم زرشک را معرفی و فرآورده ای از آن تهیه کنیم که در اروپا مصرف گردد و نتوانستیم زرشک با کیفیت تولید کنیم.

مدیر تعاون روستایی خراسان جنوبی با بیان اینکه دولت و یا جهاد کشاورزی باید بتواند سموم مناسب را در اختیار افراد بگذارد و محل خشک کردن نیز باید مناسب باشد، افزود: زرشک مرغوب و بهداشتی استان همیشه بازار خود را داشته است.

وی با بیان اینکه باید یاری گردد تا صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی تقویت گردد تا درصدی از اعتبارات تملک دارایی به این امر اختصاص یابد، اظهار کرد: مشکل ما زمانی حل می گردد که مصارف زرشک را افزایش دهیم و یک مرکز عرضه زرشک در داخل استان داشته باشیم تا تجار عمده استان قیمت گذاری نمایند.

ضیائیان احمدی با تاکید بر ضرورت وجود اراده جمعی برای برطرف مسائل، ادامه داد: باید اراده مسئولان امر در حوزه بازاریابی و مدیریت بازار زرشک از مدیریت سالانه به مدیری کلی تغییر پیدا کند و پس از سالیان نباید هر ساله در پی راهکارهای نو برویم.

هر نوع زرشکی از کشور خارج نگردد

وی با بیان اینکه از طرفی باید جلوی خروج زرشک تا مرحله ای که به کیفیت مطلوب خود نرسیده گرفته گردد، اظهار کرد: خروج زرشک باید منوط به اخذ مجوز تشکل ها گردد و باید تعداد خروجی ها معین شده باشد تا قیمت پایین نیاید.

ضیائیان احمدی با بیان اینکه در پی ایجاد محدودیت نیستیم بلکه احتیاج به هماهنگی داریم، افزود: اگر عرضه در بازار کنترل گردد قیمت قابل کنترل است و مورد دیگر در حوزه بازاریابی این است که به سفیران کشورهای مختلف معرفی ها صورت گیرد چراکه کار فرهنگی در این حوزه در حداقل ممکن خودش نیز انجام نگرفته است.

وی یادآور شد: اکنون باید ببینیم صندلی زرشک در بین سایر میوه جات و خشکبار کجاست و ضروری است رایزنی فرهنگی و بازرگانی با کشورهای دیگر انجام گردد.

ضیائیان احمدی اظهار کرد: اگر قرار است به نتیجه مطلوب برسیم احتیاجمند خرد جمعی و اقدام هماهنگ از قبل فصل برداشت زرشک هستیم و بدانیم که تعاون روستایی به تنهایی نمی تواند کاری از پیش ببرد.

وی با بیان اینکه یکی از موضوعات مهمی که باید در ستاد توسعه خاوران مدنظر قرار گیرد، ایجاد کارخانه های فرآوری زرشک و محصولات کشاورزی و ترغیب سرمایه گذاران است که این امر باتوجه به اشتغال بیشتر مردم استان به کشاورزی از بسیاری از پروژه ها مهم تر است، توضیح داد: حتی کارخانه های فرآوری موجود نیز براساس ذائقه سنجی جهانی کار ننموده اند.

ضرورت استفاده از ظرفیت انباری استان برای خشک کردن زرشک

وی با اشاره به وجود حلقه مفقوده بین بازار و فرآوری نماینده، افزود: یکی از مسائل کیفیت زرشک است و در این حوزه باید به مبحث کشاورزی قراردادی بسیار توجه کرد.

ضیائیان احمدی اظهار کرد: حقیقت این است که مردم آنقدرها عایدی ندارند تا خرج باغات خود نمایند؛ از طرفی، اصول اولیه دانش در اختیار بسیاری از مردم نیست که باید به وسیله نهادها مدیریت گردد.

وی با تاکید بر ضرورت استفاده از ظرفیت انباری استان برای خشک کردن زرشک، افزود: این ظرفیت که گاهی رها شده باید در اختیار کشاورز قرار گیرد و همه نهادها می توانند موثر باشند تا آلودگی های میکروبی زرشک کاهش یاید و به سمت استانداردهای بین المللی حرکت کند و محصول سالم و ارگانیک تولید گردد.

ضیائیان احمدی با بیان اینکه متاسفانه بسیاری از تصمیمات ما قائم به شخص است، افزود: باید برنامه توسعه ای برای 10 سال دیگر تعیین کنیم و مدیران را ملزم کنیم در آیده آن را حتما پیگیری نمایند.

وی با تاکید بر اینکه باید سیاست خود را تعیین کنیم، یادآور شد: نباید مشتری های خارجی خود را به علت مدیریت های مقطعی از دست دهیم؛ آیا سال های متوالی برای نتیجه گیری های درست کافی نبود؟

زرشک؛ دُر نایاب استان هست؛ اما گویا آن چنان که باید مهم نیست که برای آن برنامه های مدون وجود داشته باشد. کشاورز کار خود را با تمام محدودیت ها انجام می دهد و حتی در خشکسالی ها بیشتر از آنچه تصور است تولید می نماید اما بازار مشکل دارد و نمی توان این تعداد تولید را مدیریت کرد.